مقالات

امیر ثناجو

چكيده:

    باستان­سنجی دانشی است که امروزه جایگاه و اهمیت فراوان خود را در علوم باستان­سنجی و پژوهش ­های تاریخی- هنری یافته است با این­حال هنوز چارچوب ها و بنیان­های این دانش این دانش به صورت کامل ترسیم و تبیین نشده است. در این نوشتار ابتدا به تبیین مفهوم میراث فرهنگی و چرایی ارزشمندی آن و روند مطالعات علمی مرتبط با میراث فرهنگی پرداخته شده است. سپس تعاریفی که تاکنون از باستان­سنجی ارائه شده و مفاهیم مرتبط و نیز سیر تحول آن مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در نهایت یک تعریف واحد از این دانش پیشنهاد شده است. بنا به این تعریف، هرگونه کاربرد سنجش ­ها و روش­ های آنالیزی مورد استفاده در علوم طبیعی در راستای دست یافتن به پاسخ­ های علمی به پرسش­ ها و ابهامات مطرح در زمینه­ های گوناگون باستان­شناسی و مطالعات هنری در حیطه دانش باستان­سنجی جای می­گیرد. در ادامه، این دانش در شش شاخه­ روش­ های گاه­نگاری، مطالعات مصنوعات، رهیافت­ های زیست بوم شناختی، کاربرد روش­های آماری و ریاضی، روش­های سنجش از راه دور و حفاظت، به اختصار تشریح شده است. پس از جمع بندی کلی این دانش، تجربیات شاخص مطالعات باستان­سنجی لعاب های به کار رفته در سفالینه­ های دورهای اسلامی در نقاط مختلف جهان شامل مطالعات فناوری و ساختارشناسی لعاب ها، روش ها نتایج و کاربردهای هر کدام از تجربیات و ویژگی های هر یک از این روش­ ها و تجزیه و آنالیز­های آزمایشگاهی و دستگاهی-تجزیه­ ای این لعاب ها بررسی و تحلیل شده است

کلید واژگان: باستان­سنجی، باستان­شناسی، روش­ های گاه­نگاری، لعاب ­های اسلامی، فناوری لعاب

دانلود فایل متن کامل مقاله (pdf)

امیر ثناجو / مسعود باقرزاده کثیری/ احمد جهانگیری / رضا رضالو

چكيده:

    سفالینه ­ها به دلیل مواد اولیه و فناوری آنها، در طول تاریخ همواره بخش مهمی از فرهنگ و زندگی انسان­ها بوده اند. در این پژوهش تلاش بر این بوده است تا ویژگی­های فناورانه سفالینه­­های مکشوفه از یکی از قبور گورستان خرم آباد واقع در منطقه­ اردبیل پرداخته شود. گورستان خرم آباد دارای گورهای کلان­سنگی چهارچینه­ای متعلق به دوران آهن Iو II و کورگان­ ها متعلق به اقوام سکایی می­باشد. در این پژوهش پنج نمونه از سفالینه­ های گور شماره­ دوازده که از نوع چهارچینه ­ای است مورد مطالعه قرار گرفت بر همین اساس، رهیافت کانی­ شناسی انتخاب شده و روش­ها و آنالیز های علمی پتروگرافی، پراش پرتو ایکس و آنالیز حرارتی همزمان در همین راستا انجام شد.بر اساس نتایج حاصله از این آزمایش و تحلیل­ها، نمونه سفالینه ­­ها دارای تراکم رسی مناسب و فاقد هرگونه افزودنی آلی می­باشد. همچنین سنگ ­های موجود در ماتریکس رسی غالبا از قطعات سنگ­های آذرین بوده که نشان­دهنده ساخته شدن این سفالینه­ ها در خود منطقه­ ی اردبیل می ­باشد. از سوی دیگر نمونه ­های سفال قرمز، بین دمای ۶۰۰ تا ٧۰۰ درجه سانتی­گراد و نمونه ­های سفال خاکستری نیز بالای دمای ٧۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دیده­­ اند. همچنین با توجه به تنوع سفالی اشیای مکشوفه از گورستان خرم آباد، شیوه ­ی زندگی نیمه کوچ­روی را می­­توان به مردمان صاحب این گورها نسبت داد.

كليد واژه: مطالعات باستان­سنجی، آنالیز سفالینه، عصر آهن، تپه خرم آباد اردبیل، فناوری سفالینه

دانلود فایل متن کامل مقاله (pdf)

امیر ثناجو، محمد امینیان

چکیده:

    مسجد ظهیریه که در کوی سرخاب شهر تبریز و ضلع غربی مجموعه‌ی سید حمزه قرار دارد، دارای تزیینات متفاوتی از دوره‌های مختلف تاریخی است. بخشی از این تزیینات، کاشی‌های هفت‌رنگ قاجاری واقع در ایوان غربی است که از یک مجموعه‌ی بیست و سه قطعه‌ای، تنها پنج قطعه‌ی شکسته و تخریب‌شده برجای مانده است. با توجه به وضعیت محیطی مکان اصلی کاشی‌ها و مطالعات فن شناسی و آسیب شناسی کاشی‌ها تصمیم بر این شد تا پس از حفاظت و استحکام‌بخشی قطعات اصیل، نقوش آن‌ها الگوبرداری شده و دیگر کاشی‌های مفقود با همان طرح و رنگ قدیمی بازسازی و در مکان اصلی نصب گردد. لذا برای شناسایی ساختار لعاب‌های هر یک از کاشی‌ها از روش آزمایشگاهی شیمی تر و روش آنالیز دستگاهی SEM-EDX استفاده شد و مشخص گردید که عوامل رنگ‌ساز اصلی در لعاب‌های سفید، و زرد به ترتیب عبارت‌اند از: اکسید سرب، عناصر سرب و آنیتموان. با استفاده از اطلاعات حاصل‌شده کاشی‌های موردنظر ساخته شد و در کنار کاشی‌های اصیل در محل نصب گردید.

کلید واژگان : مسجد ظهیریه­  تبریز، مجموعه ­ سید حمزه­، کاشی هفت رنگ، کاشیکاری قاجار، لعاب هفت رنگ، آنالیز دستگاهیSEM-EDX

دانلود فایل متن کامل مقاله (pdf)