در فرهنگ و سنت مردم ایران باستان جشن و شادمانی یكی از جلوه های نیك زندگی بوده و شادمان زیستن برای همگان آرزو شده است. با پژوهش در كتاب اوستا و تاریخ دینی ایران باستان و با بررسی سنت های ملی این سرزمین در می یابیم كه جشن های بسیاری از روزگاران دور و نیك در ایران وجود داشته است و نیاكان فرزانه ما به پیروی از سفارش اشوزرتشت(پیامبر ایران زمین) همواره بر آن بودند تا جشن و شادمانی را گسترش دهند. به همین انگیزه جشن هایی به مناسبت های گوناگون تاریخی ، ملی و دینی برپا داشتند. برخی از آن ها چون جشن نوروز، مهرگان و سده از آیین ها و جشن های ملی ایران به شمار می آیند. در گاهشمار (تقویم) ویژه زرتشتی هر سال 12 ماه دارد و هر ماه سی روز است كه هر روز با نامی ویژه شناخته می شوند.
از سوی دیگر نام دوازده ماه نیز در بین نام های سی روزه وجود دارد. بدین ترتیب نام های دوازده گانه ماه با دوازده نام از اسامی روزها مشترك هستند و در هر ماه برابر شدن روز و ماه را زرتشتیان جشن می گیرند. به عنوان مثال روز فروردین از ماه فروردین ماه، فروردین گان جشن گرفته می شوند. و روز تیر از تیرماه جشن تیرگان نام دارد. یكی از جشن های برجسته و فرخنده كه نیاكان ما با شور و سروری ویژه آن را برپا داشتند" جشن سپندارمذ" یا جشن "اسفندگان"است . جشن اسفندگان برای گرامیداشت فروزه پاك و ارزشمند سپنته آرمئی تی یا سپندارمذ است . سپنته آرمئی تی یا سپندارمذ است. سپنته آرمئی تی مظهر ایمان، فداكاری ، فروتنی، بردباری، وفاداری، مهر و محبت ، تواضع ، جانبازی ، اندیشه رسا و حامی زنان نیك و پارسا است.
در كتاب گات ها، سروده های جاودانه اشو زرتشت از فروزه سپنته آرمئتی بارها یاد شده و ویژگی های آن برشمرده شده است.
"ای آرمئی تی ، ای مظهر ایمان و محبت ، آن پرتو ایزدی كه پاداش زندگی سراسر نیك منشی است به من ارزانی دار... "
گات ها هات 43 بند 1
" پروردگارا مرا به سوی راستی و پاكی كه نهایت آرزوی من است رهبری كن تا با پیروی از آرمئتی مظهر ایمان و محبت به رسایی نایل آیم"
هات 43 بند 3
"آرمئتی نور محبت و ایمان را در دل رادمردان روشن كرده آنان را به سوی حقیقت رهبری خواهد كرد"
هات 43 بند 6
آرمئی تی چون نماد مهر و محبت ، عشق و پاكی، ایمان به خدا و فكر رسا است، پس به هنگام تردید و دودلی با یاری از او می خواهیم تا نور ایمان و عشق به خدا را در دل های ما به وجود آورد و ما را به سوی رسایی راهنمایی كند.
در فرهنگ زرتشتی شش فروزه و صفت بین انسان و خداوند مشترك است به گونه ای كه انسان می تواند با بهره مندی و به كار گیری هر یك از صفت ها به اهورامزدا نزدیك شود. در بین این ویژگی ها چهارمین صفت فروزه سپنته آرمئی تی نام دارد كه در فارسی به سپندارمذ یا اسفند تبدیل شده و به معنی عشق پاك و آرمان مقدس می باشد و از آنجا كه عشق ، فداكاری ، مهر ، محبت ، ایثار و از خود گذشتگی همواره با نام زن و مادر همراه بوده است به همین روی در ایران باستان برابر شدن روز سپندارمذ با ماه اسفند را جشن می گرفتند و آن را اسفندگان می گفتند.
ابوریحان بیرونی در كتاب آثار الباقیاقیه آورده است: " اسفندارمذ فرشته موكل بر زمین است...
سپندارمذ در ماه سپندارمذ به جهت یكی شدن نام روز با ماه عید زنان بوده است و مردان به زنان هدیه می دادند.
این رسم در شهرهایی چون اصفهان، ری و پهله و شهرهای مركزی و غرب ایران) باقی مانده است و به فارسی مزدگیران گویند" چنانچه بیرونی نیز اشاره كرده است سپاس و ستایش مادران و زنان از ویژگی های اسفندگان است. در این روز مردان و فرزندان با برگزاری مراسم شاد و هدیه دادن از مهر مادران سپاسگزاری می كنند، در این روز زنان و مادران لباس نو می پوشند و انجام كارهای خانه بر عهده پدران و فرزندان است. در اوستا مجموعه نوشته های دینی و آیینی نیز بارها به زنان پارسا و نیك ، درود فرستاده شده جایگاه و مقام بلند معنوی برای آنها آرزو می شود.
" ... از بین زنان و مردان ، كسی كه برابر آیین راستی ستایشش بهتر است ، مزدا اهورا از آن آگاه است. اینگونه زنان و مردان را می ستاییم این زمین را با زنانی كه بر روی آن زندگی می كنند می ستاییم. ای اهورامزدا می ستاییم زنانی را كه در اثر درستكاری و راستی سرآمد شده اند... ما می ستاییم مردان و زنان نیك اندیش كه در هر كشور با وجدان نیك بر ضد بدی قیام می كنند... كدبانوی خانه را كه اشو و سردار اشو است می ستاییم. زن پارسایی را می ستاییم كه بسیار نیك اندیش بسیار نیك گفتار، بسیار نیك كردار، فرهیخته و با شوهر خود و اشو باشد. ای اهورامزدا ما می ستاییم یاری رسان را... "
و از سوی دیگر سپنته آرمئی تی در نقش مادی خود نگهبان زمین شناخته می شود و این به دلیل ویژگی های مشترك زمین با زن مانند زایندگی ، فروتنی، مهربانی، بردباری و مهر و محبت شایسته است . سپندارمذ، روز زن و زمین نامیده می شود. پس هم اكنون در گاه شماری خورشیدی با روز بیست و نهم ماه بهمن برابر شده است. برای گرامیداشت زمین و زن گرفته می شود. اسفندگان روز مادر، روز زن و زمین، گرامیداشت همه فروزگان پسندیده نیكوی انسانی كیش زرتشت است.
برگرفته از
- توضیحات
- دسته: نوشتار ها و آگاهی های عمومی