چهاردهم اسفند ماه هر سال به عنوان جشن نیكوكاری نامگذاری شده است. این جشن در گاه شماری زرتشتی ‌" وَرهرام "روز است ، ورهرام نام یكی از روزهای خجسته در آیین زرتشتی و هنگامی است كه در هر ماه زرتشتیان به نیایشگاه رفته ضمن نیایش خداوند یكتا به داد و دهش نیز می پردازند. داد و دهش در فرهنگ این سرزمین جایگاه ویژه یی دارد.


بینش اشوزرتشت بر مبنای نیكی و نیكوكاری استوار شده است. پیامبر از انسان ها می خواهد تا در زندگی دیگران نیز نقش سازنده و نیك داشته باشند و به همین روی در پیامش " خوشبختی را از آن كسی می داند كه در پی خرسندی دیگران باشند."


اشوزرتشت پیروانش را به یك پیشی جویی و رقابت در نیكوكاری سفارش می كند.


"هر یك از شما ، باید در كردار نیك از دیگری پیشی جوید و با این روش زندگی خود را خوش و خرم سازد" .


در این بینش ، انسان با پیمودن راه عرفان بر آن است تا به خداوند نزدیك شود و با همین انگیزه باید برخی از ویژگی های پروردگار را در خود پرورش دهد . یكی از ویژگی های اهورایی ، بخشندگی و داد و دهش بی پایان است.


از این رو هر فرد نیز با پرداختن به نیكوكاری و داد و دهش ، خشنودی اهورامزدا و روان آفرینش را فراهم خواهد ساخت.


در پیام اشوزرتشت آمده است : " داد و دهش را كه پسند اهورامزدا و از نیكوكاری است از نیازمندان دریغ مدارید. "


از یكسو دهش و نیكوكاری در فرهنگ زرتشتی كاری از روی نظم و حساب است زیرا دهشمند بایستی كردار نیك خود را برای ارزش آن انجام دهد و باور داشته باشد كه این عمل در ساختار آفرینش لازم و تكمیل كننده بخشایش اهورایی است نه برای خودنمایی و رسیدن به مقام و جایگاه مادی.


در سرود" اشم وهو"كه یكی از سرودهای ارزشمند اوستا است . انسان باید همراه با نظم اشا كه قانون خلل ناپذیر راستی در هستی است همراه شود و در انجام نیكوكاری خود تنها به پویندگی و بالندگی ارزش های انسانی چشم داشته باشد.


از سوی دیگر آیین زرتشت با دریوزگی و بیكاری مخالف است. او انسان های كاهل و كسانی كه توانایی كار و كوشش دارند ولی عادت به تنبلی كرده، ریاضت كشی و گدایی را برگزیده تا از دسترنج دیگران بهره مند شوند، نمی پسندد و یكی از روش های نیكوكاری را ایجاد كار برای بیكاران می داند.


" بیكاران را كه اندام سالم دارند و توانایی انجام كار به كار وادار سازید. "


"به اندازه یی كار به نیازمندان رسانید تا بیكار و بدكار نمانند. "


بزرگمهر ، وزیر خردمند انوشیروان در نوشته خود"یادگار بزرگمهر "در خصوص نیكوكاری چنین می گوید: " چون دارایی گیتی ،همه زودگذر و تباه شدنی و از میان رفتنی است ، كسی كه سزاوار داشتن است، یزدان با دهش نیكش بر او فّر و بزرگی بخشد... توانگر گردد و از او كارهای بزرگ برآیند. دارایی فراوان اندوزد، برترین جایگاه را گیرد و به بزرگی و شكوه رسد. او زندگیش دراز ، فرزندش نیكو، سخنش گیرا و دهش های نیكش به كار باشد. "


آذرباد مارا سپند ، موبد موبدان دوران ساسانی برای پسرش كه زرتشت نام داشت . اندرزهایی نوشت كه بخشی از آن درباره نیكوكاری است.


" پسرم نیكوكار باش ... تا آْنجا كه می توانی از دارایی ات ، داد و دهش كن، دل را شاد ساز ، تا یزدان نیكی تو را بیفزاید... "

"پسرم بشنو تو را می گویم ... 
بهترین بخشش ها دانش و خرد است ، زیرا دارایی و خواسته پایان پذیر است و دانش و خرد پایدار ... به كار نیك گرای زیرا هر كه نیكی كند پاداش نیك یابد. "


نیكو كاری در سنت و فرهنگ زرتشتیان به سه شیوه انجام می گیرد:


1-نیاز

2- اشوداد

3- گهنبار خوانی


در نوع نیاز ، نیكوكار نسبت به توان مالی خود به صورت نقدی یا به صورت فرآورده های خوراكی و پوشاكی ، دهش خود را در اختیار سازمان ها و انجمن های خیریه قرار می دهد تا موبد یا سامانگر آگاه به خواسته جامعه آن را در اختیار نیازمند قرار دهد.


در این نگرش دهشمندی به صورت همگانی انجام می گیرد و بیگمان موجب گداپروری و تنبلی بین نیازمندان نخواهد شد. در اشوداد ، دهشمندی از چیزهای جابه جا شدنی نیست . نیاكان ما هدایای خود را به صورت اشوداد(وقف) كه شامل زمین، خانه یا كشتزار بوده در اختیار نیایشگاه و ارگان ها قرار می دادند تا گردانندگان این مراكز با موبدانی كه كارشان ساماندهی به اشودادها بوده از آنها برای سودرسانی به نیازمندان بهره گیرند.


گهنبار: برگزاری جشن هایی است كه شش دوره در سال برگزار می شود و در هر دوره پنج روز ادامه دارد. در روزهای ویژه گهنبار، هر زرتشتی نسبت به توانمندی مالی خود به داد و دهش می پردازد. در اینگونه نیكوكاری دهشمند با تهیه خوراكی های سنتی ، آجیل و خشكبار در خانه خود و یا تالار همگانی ، بدون دعوتی خاص ، چشم به راه همه است تا از خوان او بهره مند شوند و از هدایایی كه فراهم شده به نسبت مساوی استفاده كرده و جشن نیكوكاری گهنبار را با سرور و شادمانی برپا دارند.

 

برگرفته از

http://www.kniknam.com