كتاب بندهش را موبدی زردشتی به نام فرنبغ‌دادگی یا دادویه در سده سوم هجری از روی نوشته‌های باستانی ایران گردآوری كرده است.
خبرگزاری كتاب ایران(ایبنا) ـ بندهش (bondahesh) كتابی به زبان فارسی میانه و خط پهلوی است كه یكی از مهم‌ترین متن‌های دینی و تاریخی زردشتی به شمار می‌آید. بندهش از دو واژه‌ی «بن» به معنای آغاز و خواستگاه و «دهش» به معنای آفرینش ساخته شده و روی هم به معنای آفرینش آغازین است. با این همه، آنچه در كتاب آمده، تنها پیرامون آفرینش نیست، بلكه دانستنی‌های جغرافیایی، زمین‌شناسی، جانورشناسی، گیاه‌شناسی، مردم‌شناسی، گاهشماری، اخترشناسی و پیشگویی‌هایی درباره آینده جهان نیز در آن گنجانده شده است. از این رو می‌توانیم آن را كتابی دانشنامه‌گونه از ایران باستان بدانیم. با وجود این، هنوز پژوهش جامعی درباره محتوای این كتاب ارزشمند، انجام نشده است.
چگونگی گردآوری
كتاب بندهش را موبدی زردشتی به نام فرنبغ‌دادگی یا دادویه در سده سوم هجری از روی نوشته‌های باستانی ایران گردآوری كرده است. فرنبغ خود در آغاز كتاب به بهره‌گرفتن از زند(تفسیر اوستا) اشاره كرده و در جای‌جای كتاب عبارت‌هایی مانند "آن گونه در دین گوید"، "چنین گوید به دین" یا "در دین گوید"، نوشته است كه در همگی آنها دین به معنای اوستا و زند است.
بررسی كتاب هشتم دینكرد، یكی دیگر از كتاب‌های دینی و كهن ایرانیان، نشان می‌دهد كه بسیاری از دانستنی‌های بندهش در دام‌دادنسك اوستایی، وندیداد، سپندنسك و چهردادنسك وجود داشته است. بنابراین، آنچه در بندهش آمده، ریشه در نوشته‌های بسیار كهن‌تر ایرانیان دارد.
متن‌ها و ترجمه‌ها
از بندهش دو گونه متن بلند و كوتاه به زبان پهلوی در دست است. متن بلند ،ایرانی خوانده می‌شود؛ زیرا هر سه دست‌نویس موجود از آن، در ایران نوشته شده اند. یكی از آن متن‌ها را موبد خدابخش فرود آبادان نزدیك سال 1870 میلادی و دیگری را دستور تیرانداز به سال 1880 برای هیربد تهمورس دینشاه از یزد به هند بردند. نسخه سوم نیز، بی‌آن‌كه سرنوشت آن را به درستی بدانیم، از هند سر درآورد. متن كوتاه را ،متن هندی می‌خوانند؛ زیرا در هندوستان از روی نسخه‌های بلند ایرانی نوشته شده است.
انكتیل دوپرون دست‌نویسی را از هند به فرانسه برد و ترجمه‌ای از آن را به زبان فرانسه در سال 1771 منتشر كرد. سپس ترجمه‌هایی از این كتاب به آلمانی و انگلیسی منتشر شد. ترجمه روانی از بندهش به زبان فارسی امروزی بر پایه سه دست‌نویس ایرانی پس از كوشش 20 ساله شادروان مهرداد بهار انجام شده است. استاد بهار در مقدمه‌ای كه بر این اثر نوشته، آن را "دایره المعارفك" نامیده است. (ص 14)
از آغاز تا فرجام
كتاب بندهش سه موضوع اصلی را در بر می‌گیرد: اورمزد و دشمنی اهریمن؛ آفرینش مادی از آغاز تا انجام؛ تاریخ و پیوند كیانیان و زیستگاه‌های آنان. هریك از این موضوع‌ها خود بخش‌هایی دارند و گاهی خود آن بخش‌ها نیز بخش‌های كوچك‌تری دارند. از این رو، پژوهشگرانی كه روی این كتاب كار كرده‌اند، آن را به شیوه متفاوتی گفتاربندی كرده‌اند. برای نمونه، مهرداد بهار آن را در یك مقدمه كوتاه و 22 بخش تنظیم كرده است؛ اما چون بخش نهم(درباره نحوه
از بندهش دو گونه متن بلند و كوتاه به زبان پهلوی در دست است. متن بلند ایرانی خوانده می‌شود؛ زیرا هر سه دست‌نویس موجود از آن، در ایران نوشته شده اند
آن آفرینش‌ها) خود زیربخش‌های كوچك‌تری دارد، برخی مانند انكلساریا، آن را در 40 بخش تنظیم كرده‌اند. فهرست بخش‌های این كتاب بر پایه شیوه مهرداد بهار این گونه است:
بخش نخست: سرآغاز
بخش دوم: درباره آفرینش مادی
بخش سوم: درباره فراز آفریدن روشنان
بخش چهارم: درباره چگونگی و علت آفریدگان برای نبرد
بخش پنجم: تازش اهریمن بر آفرینش
بخش شم: درباره دشمنی دو مینو
بخش هفتم: درباره زیج گیهان كه چگونه اتفاق افتاد
بخش هشتم: درباره نبرد كردن آفریدگان گیتی با مقابله اهریمن
بخش نهم: درباره نحوه آن آفرینش كه شامل موضوع‌های زیر است:
درباره چگونگی زمین‌ها/ درباره چگونگی كوه‌ها/ درباره چگونگی دریاها/ درباره چگونگی رودها/ درباره رودهای نامور/ درباره چگونگی دریاچه‌ها/ درباره چگونگی جانوران به پنج شكل/ درباره چگونگی مردمان/ درباره چگونگی زنان/ درباره چگونگی زایش هر سرده/ درباره چگونگی گیاهان/ درباره سروری مردمان و گوسفندان و هر چیزی/ درباره چگونگی آتش/ درباره چگونگی خواب/ درباره چگونگی بانگ‌ها/ درباره چگونگی باد، ابر، باران/ درباره چگونگی خرفستران/ درباره چگونگی گرگ سردگان/ درباره «چیز چیز» كه به چه گونه‌ای آفریده شده است.
بخش دهم: درباره سال دینی
بخش یازدهم: درباره بزرگ كرداری ایزدان مینوی
بخش دوازدهم : درباره بدکرداری اهریمن ودیوان
بخش سیزدهم : درباره تن مردمان بسان گیتی
بخش چهاردهم : درباره سروری کشورها
بخش پانزدهم : درباره چینود پل و روان درگذشتگان
بخش شانزدهم : درباره شهرهای نامی از ایرانشهر و خانه کیان
بخش هفدهم : درباره مانشهایی که کیان به فره کردند ، و (آنها) که به افدی و شگفتی از آن (ها سخن) گویند
بخش هجدهم : درباره درباره گزند (ی که) هزاره هزاره به ایرانشهر آمد
بخش نوزدهم : درباره رستاخیز و تن پسین
بخش بیستم : درباره تخمه و پیوند کیان
بخش بیست و یکم : درباره دوده موبدان
بخش بیست و دوم : درباره سال شمار تازیان به دوازده هزار سال
- توضیحات
- دسته: نوشتار ها و آگاهی های عمومی